ʻO Cuajinicuilapa, ma ka Costa Chica o Guerrero

Pin
Send
Share
Send

Ke kono aku nei mākou iā ʻoe e ʻike i ka moʻaukala o kēia māhele o ka mokuʻāina ʻo Guerrero.

Aia ke kaona ʻo Cuajinicuilapa ma Costa Chica de Guerrero, ma ka palena me ka mokuʻāina ʻo Oaxaca, me ke kaona ʻo Azoyú a me ka Moana Pākīpika. ʻO Jamaica a me nā mea kanu sesame ka mea nui i ka ʻāina; ma ke kahakai he mau lāʻau pāma, nā māno kulina a me nā kahakai one keʻokeʻo nani. ʻO ia kahi sabana me nā ʻāina pālahalaha a me nā pāpū ākea, me kahi aniau mehana i hiki aku ai ka mahana o ka mahana ma 30ºC.

Hoʻokumu ʻia ka inoa o ke kaona e nā huaʻōlelo ʻekolu o Nahuatl: Cuauhxonecuilli-atl-pan; cuajinicuil, he lāʻau e ulu ana ma kapa o nā muliwai; atl ʻo ia hoʻi "wai", a me ka pā i manaʻo ʻia "i"; a laila ʻo Cuauhxonecuilapan ka inoa ʻo "Cuajinicuiles".

Ma mua o ka hōʻea ʻana mai o ka Paniolo, ʻo Cuajinicuilapa ka moku ʻo Ayacastla. I ka huli ʻana, ʻo Igualapa ke poʻo o ka panalāʻau a hiki i Independence a ma hope ua neʻe i Ometepec.

Ma 1522 ua hoʻokumu ʻo Pedro de Alvarado i ke kauhale Sepania mua ma Acatlán ma ka puʻuwai o Ayacastla. I 1531 kahi kipi ʻo Tlapanec i hoʻokumu i ka mahuka nui o nā kamaʻāina a haʻalele ʻia ke kaona. I kēlā kenekulia ʻumikūmāono, ua nalowale ka lāhui ʻōiwi ma muli o nā kaua, ka hoʻomāinoino a me nā maʻi.

No laila, ua ʻike ka poʻe Paniolo he mea pono e ʻimi i nā limahana mai nā latitude ʻē aʻe e hoʻomau i ka hoʻohana ʻana i nā ʻāina i kāʻili ʻia, a pēlā e hoʻomaka ai ke kālepa kauā, ʻo ia kekahi o nā hanana loko ʻino a minamina hoʻi i ka moʻolelo o ke kanaka. Kipaku nui ʻia i ka huakaʻi hele pio ʻole ma mua o ʻekolu mau kenekulia, ʻoi aku ma mua o iwakālua mau miliona ʻApelika o ka makahiki hua i kāʻili ʻia mai ko lākou mau kauhale a hoʻoliʻiliʻi ʻia i nā mea kūʻai aku a me nā ʻenekini o ke koko, e hoʻoulu ana i kahi nalo o ka nohona kanaka, waiwai a moʻomeheu no ʻApelika.

ʻOiai ʻo ka hapa nui o nā kauā i hōʻea i ke awa o Veracruz, aia kekahi i hoʻokau ʻia, ka puhipaka ʻana o nā kauā a me nā hui o cimarrones (kauā manuahi) i hōʻea i Costa Chica.

I ka waena o ke kenekulia 16, ʻo Don Mateo Anaus y Mauleon, kahi aliʻi hanohano a kāpena hoʻi o ka kiaʻi kiaʻi, ua monopolized i nā ʻāina nui ma ka moku ʻo Ayacastla, a ʻo Cuajinicuilapa pū kekahi.

Ua hoʻolilo ʻia ka ʻāina i hale hoʻokipa bipi i hoʻolako i ke kolone me ka ʻiʻo, nā ʻili a me ka hulu hipa. I kēia manawa, ua hele mai kekahi mau ʻeleʻele maroon i ka ʻāina e ʻimi ana; Ua hele mai kekahi mai ke awa o Yatulco (i kēia lā ʻo Huatulco) a mai nā hale wili kō Atlixco; Ua hoʻohana lākou i ka wahi kaʻawale e hoʻokumu i nā kaiāulu liʻiliʻi kahi e hiki ai iā lākou ke hana hou i kā lākou moʻomeheu moʻomeheu a noho me kahi noho mālie mai kā lākou mea hoʻomāinoino. I ka hihia o ka hopu ʻia, ua loaʻa iā lākou ka hoʻopaʻi hoʻopaʻi.

Ua hāʻawi aku ʻo Don Mateo Anaus y Mauleon iā lākou i kahi pale a no laila loaʻa nā limahana liʻiliʻi, ma ke ʻano i lilo iki ai ʻo Cuajinicuilapa a me nā wahi a puni me nā ʻāpana ʻeleʻele.

ʻO nā hacienda o kēlā manawa he kikowaena maoli ia o ka hoʻohui lāhui kahi, me nā haku a me ko lākou mau ʻohana, nā mea a pau i hoʻolaʻa iā lākou iho e hana i ka ʻāina, ka mahiʻai waiū, ka hanaʻili ʻili, ka hoʻomalu ʻana a me ka mālama kūloko i noho pū ʻia: Paniolo, ʻO nā India, ʻeleʻele a me nā ʻano hui like ʻole.

Ua lilo nā kauā i mau bipi kauō a hana i nā helu maikaʻi i ka ʻili a me ka hoʻomākaukau ʻana i nā ʻili.

Ua hala nā kenekulia me ka haʻalele ʻana, nā hāʻawi ʻāina hou, nā hakakā kaua, a pēlā aku. Ma kahi o 1878, ua hoʻokau ʻia ka hale Miller ma Cuajinicuilapa, ʻo ia ka mea nui i ka ulu ʻana o ka ʻāina ma nā kenekulia 20.

ʻO ka hale e ka ʻohana Pérez Reguera, no ka ʻOmetmetec bourgeoisie, a ʻo Carlos A. Miller, he ʻenekini mīkini ʻAmelika o ko Kelemania kumu. ʻO ka hui ka hale hana kopa, a me ka hānai pipi a me ke kanu ʻana i ka pulupulu e lilo i mea maka e hana i nā kopa.

Ua uhi ka Miller latifundio i ke kaona holoʻokoʻa o Cuajinicuilapa, me kahi ʻaneʻane kokoke he 125 tausani heka. Ua hōʻoia ka poʻe kūpuna i kēlā manawa "He kūlanakauhale ʻo Cuajinicuilapa me 40 mau hale liʻiliʻi i hana ʻia i ka mauʻu a me ka hale poepoe."

Ma ke kikowaena e noho ana nā mea kālepa keʻokeʻo, nona ka hale adobe. Noho nā mea ʻeleʻele i nā hale mauʻu maʻemaʻe ma waena o nā kuahiwi, kahi pōʻai liʻiliʻi a ma kekahi ʻaoʻao he kumulāʻau liʻiliʻi no ka lumi kuke, akā, ʻae, he lānai nui.

ʻO ka pōʻaiapuni, nā haʻawina Aferika maopopo, ka hale ʻano o ia wahi, ʻoiai i kēia lā wale nō kekahi mau mea i koe, no ka mea makemake lākou e hoʻololi ʻia e nā hale i hana ʻia i nā mea.

Ma nā pāʻina, ua hōʻoia, ua hoʻomaka nā wahine mai nā kaiāulu like ʻole e hoʻokūkū me nā paukū maʻemaʻe, a i kekahi manawa e hakakā lākou, ʻoiai me nā machetes.

Ua hoʻokau nā bipi kauō a Miller i kā lākou mau miula me ka pulupulu i ka pā ʻo Tecoanapa, i kahi huakaʻi a hala he ʻumi mau lā e hōʻea ai i ka uapo, mai kahi a lākou i haʻalele ai no Salina Cruz, Manzanillo a me Acapulco.

"Ma mua o kahi mea ʻē aʻe, i nā kuahiwi e pono ai mākou e ʻai me ka ʻole o ke kūʻai ʻana, hele wale mākou i nā puddles a i ʻole ka muliwai e lawaiʻa ai, e ʻimi ai i ka iguana, a ʻo ka poʻe me nā mea kaua e hoʻokuʻu ʻia.

"I ka wā maloʻo ua hele mākou i ka papahele e lūlū ai; Ua hana kekahi i kāna enramadita ponoʻī i lawelawe ma ke ʻano he hale āpau i kēlā manawa, ua waiho ke kūlanakauhale me ka ʻole poʻe, pani lākou i ko lākou mau hale a ʻoiai ʻaʻohe padlocks, kau ʻia nā kākalaioa ma nā puka a me nā puka aniani. A hiki i Mei, hoʻi hou lākou i ke kauhale e hoʻomākaukau i ka ʻāina a kali i ka ua ”.

I kēia lā ma Cuajinicuilapa he nui nā mea i hiki, akā ʻo ka mea nui ka poʻe like, me ko lākou hoʻomanaʻo, kā lākou ʻahaʻaina, nā hulahula a me nā ʻano moʻomeheu.

ʻO nā hulahula e like me ka lua, ka Chilean, ka hulahula o ka honu, ʻo Los Diablos, nā ʻĀlua Paʻa o Palani a me ka Naʻi Aupuni, nā ʻano o ia wahi. He mea nui nā hāʻawi e pili ana i ka hoʻokalakupua haipule: ka hoʻōla ʻana i nā maʻi, ka hoʻoponopono ʻana i nā pilikia o ka naʻau me ka hoʻohana ʻana i nā amulets, nā mea kanu lāʻau, a pēlā aku.

Ma aneʻi, ua hoʻonohonoho ʻia nā hālāwai o nā poʻe ʻeleʻele i mea e loiloi hou ai i nā mea o ka ʻike e ʻae iā lākou e hoʻohui a hoʻoikaika i ke kaʻina hana o nā lāhui ʻeleʻele o ka Costa Chica o Oaxaca a me Guerrero.

Ma Cuajinicuilapa ka hale hōʻikeʻike mua o ke kolu o nā aʻa, ʻo ia hoʻi, o ko ʻApelika ma Mekiko. Loaʻa nā wahi o ka nani o ke kaona. Ma kahi kokoke i ke poʻo, ma kahi o 30 km ka mamao, ʻo Punta Maldonado, kahi wahi nani ma kahakai, kahi kauhale lawaiʻa me ka nui o ka hana a me ka hana lawaiʻa koʻikoʻi.

Haʻalele nā ​​kāne i ka wanaʻao a hoʻi i ka pō, i nā loli i ʻoi aku ma mua o ʻumikūmālima hola i kēlā me kēia lā. Ma Punta Maldonado maikaʻi nā lobsters i lawaiʻa ʻia i mau mika mai ke kahakai. Eia kahi hale kukui kahiko e māka ana i nā palena o ka mokuʻāina ʻo Guerrero me ko Oaxaca.

ʻO Tierra Colorada kekahi kaiāulu liʻiliʻi i ke kaona; Hoʻolaʻa ka poʻe kamaʻāina iā lākou iho ma luna o nā mea āpau i ka lūlū ʻana i ka sesame a me ka hibiscus. Ma kahi mamao aku mai ke kaona ʻo ia ka launa nani ʻo Santo Domingo, nona ka nui o nā iʻa a me nā manu i ʻike ʻia ma waena o nā mangrove kūpanaha e hoʻopuni ana i ka moku.

ʻAʻole mamao loa ʻo Barra del Pío mai Santo Domingo, a like me kēia, he nani loa kona. Hele mai kahi nui o nā lawaiʻa i kēia pā i ka manawa, nāna e kūkulu i nā hale a lākou e hoʻohana ai no kekahi manawa. He mea maʻamau ka hele ʻana mai i kēia mau wahi a ʻike i ka home ʻole o nā hale āpau. ʻAʻole ia a hiki i ke kau aʻe e hoʻi nā kāne a me ko lākou mau ʻohana a kiʻi hou i kā lākou mau ramada.

Ma San Nicolás hoʻolauleʻa ka poʻe, aia kekahi ma ke kala no ka pāʻina, ke maikaʻi ʻole, ʻo ia ka carnival, ka male, ka lā hānau ʻumikūmālima, ka lā hānau, a pēlā aku. Hoʻohanohano ʻia nā kamaʻāina e ka hauʻoli a me ka poʻe hulahula; ʻLelo ka poʻe ma hope o ka fandangos (i hala a ʻekolu mau lā) ua maʻi lākou a ua make kekahi i ka hulahula.

I ka malu o kahi kumulāʻau (parota) e hulahula ʻia nā sones, a hana ʻia ke mele me nā mea kauō, nā ʻauana a me ka violin; Ua hulahula ʻia ia ma luna o kahi paepae lāʻau i ʻike ʻia ʻo "artesa", i hana ʻia i hoʻokahi ʻāpana lāʻau a he huelo a me kahi poʻo lio ma nā wēlau.

ʻO kekahi hulahula ʻano ʻē aʻe ka "torito": hele aku kahi bipi pipi i ka holoholo ma waena o ke kaona a hulahula nā kamaʻāina āpau a pāʻani iā ​​ia, akā hoʻouka kaua ʻo ia i ka poʻe hoʻolohe, nā mea e hana i nā ʻano hanana āpau e hele maikaʻi.

ʻO nā "diabolō" me ke kānalua ʻole ka poʻe me ke alo nui loa, nā kā lākou choreograpies i nā waihoʻoluʻu a me ke ola; me nā neʻe manuahi a ʻeleu hoʻi lākou e hoʻokomo i ka poʻe e hoʻolohe me kā lākou mau ʻiliʻili. aʻo nā masks a lākou e ʻaʻa ai he "realism nui loa".

ʻO ka muli loa, i ʻaʻahu ʻia i nā kapa waihoʻoluʻu, e hoʻokani i ka hulahula o ka "Lanakila" a i ʻole nā ​​"ʻumikūmālua mau hoa o Palani"; ʻo nā huapalapala i manaʻo nui ʻole ʻia e ʻike ʻia i loko o kēia choreographies: Cortés, Cuauhtémoc, Moctezuma, ʻo Charlemagne a me nā naita Tureke.

ʻO nā "Chilenas" he mau hula hulahula me nā neʻe like ʻole o ke kai, ke ʻano kānalua hoʻi o kēia ʻāpana Afro-Palakila.

Maliʻa paha ʻaʻole ia he mea nui e ʻike ai pehea ka moʻomeheu o nā kamaʻāina o ʻApelika, akā e hoʻomaopopo he aha ka moʻomeheu Afro-Mestizo a wehewehe i nā mea e hoʻoholo ai ma ke ʻano he lāhui ola, ʻoiai ʻaʻohe a lākou ʻōlelo a me kā lākou lole ponoʻī, he ʻano kino ko lākou a me hōʻailona e hoʻohana ai lākou ma ke ʻano he kamaʻilio kamaʻilio.

Ma Cuajinicuilapa, ua hōʻike nā kamaʻāina i ko lākou ikaika nui i ka piʻi ʻana mai nā hanana kai e pili ana i ka wahi i kēlā me kēia makahiki.

Paipai nui ʻia e kipa i kēia wahi nani o ka Costa Chica de Guerrero, me kona mau kahakai nani a me kona ʻano a me ka poʻe hana nui e ʻae mau e kōkua a kaʻana like.

Inā ʻoe e hele i CUAJINICUILAPA

Mai Acapulco de Juárez hele i ke ala nui no. 200 e hele ana iā Santiago Pinotepa Nacional. Ma hope o ka hala ʻana i kekahi mau kūlanakauhale: San Marcos, Cruz Grande, Copala, Marquelia, Juchitán a me San Juan de los Llanos, a ma hope o ka huakaʻi ʻana he 207 km, ma ke ala like e hiki aku ai ʻoe i kēia ʻāpana liʻiliʻi o ʻApelika a me ke kaona hope loa ma ka mokuʻāina kokoke o Guerrero. me ka mokuʻāina ʻo Oaxaca.

Pin
Send
Share
Send

Video: Discriminación y racismo a los afromexicanos (Kepakemapa 2024).