Uhi ka hāmau i ka square o ka hale pule a noho ke kali ʻana i kahi mea hoʻomanawanui, ʻo ka puhi ʻana o ke kope i mea ʻala i ka lewa me kona onaona ikaika a ma ʻō aku o ia kani ʻana o nā bele e hoʻomanaʻo iā mākou ʻo ia ka ʻaha o ke kaona e hoʻohanohano ai kāna Puʻupaʻa o ka Manaʻo aloha.
ʻO ʻAukake 14 kēia ma Huamantla, Tlaxcala, ka lā e hoʻomākaukau ai e hoʻolauleʻa iā Virgen de la Caridad i ka pō. Kaulana ka hoʻolauleʻa no ke ʻano kuʻuna o ka hāpai ʻana i ka hoʻolauleʻa: nā kapeta pua ma nā alanui, ka huakaʻi huakaʻi me ka Puʻupaʻa i ka wanaʻao, nā hula ma mua o ka Hispanic, nā hōʻike moʻomeheu, ka nani a me ka "humantlada". ʻO kēia ka hoʻolauleʻa Huamantla, kala a nani hoʻi, kahi i hui ʻia ai nā hana kuʻuna me nā manaʻo Katolika Sepania.
I ke atrium o ka hale pule he nui ka neʻe ʻana akā me ka hāmau o ka hana. Lawe a lawe kekahi i nā pua, nā hua, nā hua, nā kala, ka wahī, a me nā pono hana e hoʻolālā i nā kapeta.
ʻO Mr. José Hernández Castillo, "el Cheche", kahi mea kākau moʻolelo o ke kūlanakauhale, hoʻokipa iā mākou i kona home. Hoʻopili ʻia nā paia o ka lānai me nā kiʻi kiʻi plaster, ʻo lākou nā lima o nā poʻe like ʻole mai 1832 a hiki i kēia lā.
Hōʻike mai ʻo Mr. Hernández iā mākou i kahi ʻāpana o ka mōʻaukala o ke kaona ma o ka hōʻike ʻana iā mākou i nā kope o nā codices kahiko. Ma laila e ʻikea ai nā kaua ma waena o nā Aztecs a me Otomí; ma waena o Hernán Cortés a me nā ʻōiwi, a me nā ala ʻokoʻa i ka hoʻokumu ʻia o Cuauhmantlan, kahi o nā kumu lāʻau pū. Ma waho o ka Otomi, ua hoʻokumu ʻia nā hui ʻokoʻa ma aneʻi, me ka Nahuatl.
Ua ʻōlelo ʻia ke ʻano o ke aloha Karistiano, hoʻi i ke kenekulia ʻumikūmāhiku, ka lā i hiki aku ai ke kiʻi o ka Puʻupaʻa o ke Manaʻo Aloha i ke kaona, pālahalaha ʻia i waena o nā hoalauna ma o ka hoʻohui ʻana i nā hana hoʻomana, e like me ka loaʻa ʻana o ka meaʻai a me ke kōkua o nā ʻano like ʻole. . Ua ʻike ʻia kēia mau hana aloha ma ke ʻano "e hele ana mākou i ke aloha", a ʻo ia ke kumu i lilo ai ka wahine puʻupaʻa o ka Assump i wahine puʻupaʻa no ke aloha, ʻoi aku ma mua o 300 mau makahiki i mālama ʻia i ke kūlanakauhale.
Hoʻolauleʻa ʻia ka hoʻolauleʻa me nā kapeta pua nani e pāhola ʻia i nā alanui a ka Puʻupaʻa e hele ai. He moʻomeheu mua-Hispanika ia e hōʻike ana i ka ʻono ʻōiwi no nā pua, e like me ka mea i ʻike ʻia ma nā codices, kahi e hāpai ai nā koa i nā pua ma kahi o nā mea kaua.
Lawe ʻo "El Cheche" iā mākou e launa me kona kaikuahine ʻo Carolina, ka mea i ukali i ke kuʻuna nani o ka hana ʻana i nā lole a ka Puʻupaʻa e komo ai i kēlā me kēia makahiki.
'Speakslelo ikiʻo Miss Caro a minoʻaka i kā mākou mau nīnau, e wehewehe ana i kona hoʻolaʻa ʻana i nā lole humuhumu: "He hana ia i hoʻomaka wau ma 1963. ʻO ka Puʻupaʻa i kēlā manawa wale nō ka lole gala a me ka lole o kēlā me kēia lā. Ua noi wau i kekahi mau hoa hana e hana iā ia i ka lole silika keʻokeʻo me kahi wili gula, a no laila hoʻomau mākou i ke kuʻuna no kēia mau makahiki ".
ʻO kēlā me kēia lā hoʻomanaʻo Miss Caro, me nā wahine ʻē aʻe, hāʻawi i kā lākou hana lole, ʻoiai e hāʻawi ʻia ka lole e hoʻokahi a ʻoi paha mau kānaka, i kekahi mau manawa he makana ia no ka hana mana a ka Puʻupaʻa.
"Ua pilikia wau me ka haki o koʻu kuamoʻo," wahi a Miss Caro, "ua haʻi mai nā kauka iaʻu ʻaʻole wau e hele hou. Ma kekahi manawa ma hope ua lawe lākou i kekahi mau papa a haʻi iaʻu ua piha nā iwi i ka cartilage. Mai ia manawa ua hoʻohiki wau i ka wahine puʻupaʻa e humuhumu i kāna mau lole. "
Ua humuhumu ʻia nā lole me ke apo gula i lawe ʻia mai mai Kelemania, a ke lawe nei kēlā me kēia lole ma kahi o ka hapalua kilokika gula; Hana ʻia nā lole i ke satin a i ke siliki keʻokeʻo, hana ʻia ka hana ma kahi o ʻekolu mau mahina, a he 12 poʻe e komo pū me ia, e loli ana i ka hana i ke kakahiaka a me ka ʻauinalā.
Hoʻokumu nui ʻia nā hoʻolālā o nā lole ma nā codcode Huamantla. Loaʻa iā mākou kahi laʻana o ka lole 1878, kahi e ʻike ai nā magnolias a i ʻole yoloxóchitl, a ka Otomi i hāʻawi aku ai i ke akua wahine ʻo Xochiquetzal. Hoʻokumu ʻia ka lole 2000 ma ka Iubilē a ma ka canvas a Carlos V i hāʻawi aku ai i nā Huamantlecos i ka makahiki 1528, ma luna o ia mea ka hōʻailona o Huamantla, me ka nui o nā kumu lāʻau, nā mea ulu a me nā holoholona, me nā hale ʻo Otomi a me Nahuatl, ka nahesa , ka dia, nā magueys a me nā manu nūnū ʻelima e hōʻike ana i nā pae ʻāina ʻelima.
I loko o kāna puke Las lunitas, hoʻolaʻa ʻo Elena Poniatowska i kekahi mau ʻāpana iā Caro a me nā wahine ʻē aʻe, e pili ana i ka hoʻopakele ʻana o kahi pule mai kēlā me kēia humuhumu ʻōniʻoniʻo. ʻAkaʻaka ʻo Caro a haʻi iā mākou he leʻaleʻa loa nā kau no ka mea a puni ka papa e kamaʻilio ai lākou a haʻi i nā mea hoʻomākeʻaka, e hāʻawi ana i ke kala i kēia hana e pili ana i ke aloha a me ka hilinaʻi.
Ma ʻAukake 13, hoʻohaʻahaʻa ke kahuna i ka wahine puʻupaʻa mai kāna niche a hāʻawi iā ia i nā mea humuhumu i mea ʻokoʻa a me ka hāmau, hiki iā lākou ke hoʻomaʻemaʻe iā ia a hoʻololi i kona lole e hoʻomākaukau ai no ka pāʻina. Hōʻalo ʻia nā aila e hoʻomaʻemaʻe iā ia, a me ka ukali ʻana i ka ʻōlelo aʻoaʻo a kahi mea kālai kiʻi e hoʻohana lākou i ka wai kōmoma ʻōmaʻomaʻo. Lawe nā wahine i kēia hana i ka pono o ka hoʻolilo ʻana i ʻelua mau hola me ka loaʻa ʻana o kāna kūlou.
I ka wā ma mua, ʻaʻole maikaʻi ka lauoho o ka Puʻupaʻa, no laila hāʻawi kekahi i ka lauoho a i loko o nā makahiki ua lilo ia i kuʻuna. Hāʻawi pinepine ʻia ka lauoho e nā kaikamahine e koho i kahi lā e ʻokiʻoki ai.
I ka wā e hiki mai ana, e wehe ʻia ka hale hōʻikeʻike o nā lole, kahi e heluhelu ʻia ai nā ʻiʻiona kiʻi o ka mōʻaukala mestizo o Huamantla.
I ke kakahiaka nui o ʻAukake 15, i ka hopena o ka nui, he mea kupaianaha ka puka ʻana o ka Puʻupaʻa: hoʻomālamalama ka lani i ka lani, ka pā o nā kaikamahine i ʻaʻahu ʻia i ka laina keʻokeʻo ma nā lānai; ke kokoke nei ka poʻe a kokoke i ke ala o ka lana i kahi a ka Puʻupaʻa e hele nei. Ua kali ka poʻe kūpaʻa i mau hola e mahalo iā ia, ʻaʻole hiki ke wehewehe ʻia ka manaʻo, hiki ke kiʻi i ke ola, nani ka lole, me nā lima hāmama Hele aku ka wahine puʻupaʻa a ukali ka poʻe ma hope me nā ihoiho kukui i ko lākou mau lima, e hele wāwae ana i nā kapeta pua.
ʻOi aku ka mālamalama a me ka mālie o ka pō, e hōʻike ana i kahi mamao o ka ʻōlinolino o nā kukui a me ke kaona e hana i ka moʻomeheu o ka hoʻolauleʻa nona iho.
HE MAU MELE ME NA KAUOHA
Aia kekahi mau kaʻao a me nā kaʻao e pili ana i nā hana mana a ka Puʻupaʻa. ʻO ka hōʻoia o kēia nā koho mua e hōʻike nei i ka hoʻouka kaua ʻana o ʻAmelika ʻĀkau, ke kaua o Porfirio Díaz e kūʻē iā Lerdo de Tejada, nā hoʻouka kaua i ka wā o ka Revolution, ʻo ia hoʻi ke kolonela Espinoza Calo, ka mea hiki ʻole ke lawe iā Huamantla. Ua ʻōlelo ʻia i ke komo ʻana o ka pūʻali koa o ke kolonā ua pūʻiwa lākou i ka ʻike ʻana ma luna o nā kaupaku, ma nā pāpale a me nā kaola o nā hale i ʻaʻahu keʻokeʻo ʻia nā wahine e kuhikuhi ana iā lākou i kā lākou pū, ua hoʻi hope ka pūʻali koa lio, hoʻouka kaua mai kēlā ʻaoʻao a hoʻi a hui pū me ka wahine like. ʻLelo lākou he hihiʻo wale nō ia, he hana mana a ka Puʻupaʻa nāna i pale i kona poʻe.
I kahi hoʻouka kaua ʻē aʻe, i ka Pōʻahā Hemolele, ua hoʻāʻo lākou e hoʻopōʻino i ka wai ma ka ninini ʻana i ka cyanide i loko o nā punawai, akā i kēlā manawa ʻike ʻia nā nalu nunui e hele mai ana mai ka mauna, e kauō ana i nā lāʻau a me nā holoholona, e koi ana i ka poʻe hoʻouka e hoʻi i hope.
Ua ʻōlelo ʻia i ke kakahiaka nui o Nowemapa 16, 1876, ua noi ʻo Porfirio Díaz i ka wahine puʻupaʻa e kōkua iā ia e hakakā, e hoʻohiki ana inā e lanakila ʻo ia i ke kaua, e hāʻawi ʻo ia iā ia i ka pāma, ka lei aliʻi a me ka halo gula. Ua lanakila ʻo ia i ke kaua, a ma ke ʻano pelekikena ua lawe ʻo ia i kāna mau mōhai i ka Virgin.
