Ua hana ʻo Mexico City i nā loli he nui, no laila ua hoʻopaʻa ʻia kēlā me kēia manawa o kāna mōʻaukala me nā koena o ka mea i hala. Ma muli o nā loli kūpono o kahi kūlanakauhale nui, hoʻomaka kēia luku a me ke kūkulu hou ʻana i nā manawa ma mua o ka Hispanic a hoʻomau a hiki i kēia lā, ʻoiai ka papahana hoʻopakele o ka Historic Center.
Ua hana ʻo Mexico City i nā loli he nui, no laila ua hoʻopaʻa ʻia kēlā me kēia manawa o kāna mōʻaukala me nā koena o ka mea i hala. Ma muli o nā loli kūpono o kahi kūlanakauhale nui, hoʻomaka kēia luku a me ke kūkulu hou ʻana i nā manawa ma mua o ka Hispanic a hoʻomau a hiki i kēia lā, ʻoiai ka papahana hoʻopakele o ka Historic Center.
Ua hoʻokumu ʻia ma 1325, ʻo Mexico City kahi noho o ka haku aliʻi Aztec, a ʻo ia ka manawa i noho aliʻi ma luna o kahi ʻāina nui. I ka wā ma mua o ka Hispanic, ua hoʻolālā ʻia kahi hoʻolālā pololei a me ka geometric e hoʻopili ʻia i nā auwai a me nā ala e komo ai, kahi hoʻonohonoho i hōʻailona i kona hiʻohiʻona a hiki i kēia lā. A laila ua luku ʻia a kūkulu hou ʻia e ka hoʻololi ʻana i nā hana e kū nei, pēlā ka hihia o nā luakini a me nā pyramid "kēlā me kēia kaula o nā makahiki" - ka like o 52 mau makahiki o kā mākou. Me ka hānau hānau o ka Lā, ua kau ʻia nā mea hoʻohui ma ke ʻano o ka pae ma mua; Pēlā nō, ua hoʻolauleʻa ʻia kēlā me kēia pōʻaiapuni me ka luku ʻia o nā lako a me nā moku e hoʻokuʻu i nā mea āpau i ka wā hou, e wehewehe nei i ka loaʻa ʻana o nā ʻāpana i nā ʻeli eli.
Ma hope, ua noho ka poʻe lanakila ma loko o ka pā, kahi i hāʻawi ʻia ai lākou i nā waiwai like ʻole. ʻO ka ʻoiaʻiʻo, ʻo ka hoʻolālā a ka Spanish Alonso García Bravo i hana ai no ke kūkulu hou ʻana i ke kūlanakauhale i mālama ʻia ka hapa nui o ka hoʻolālā mua. Ua hoʻāʻo pinepine ʻia e noʻonoʻo i ka mea e hiki ke hana inā mahalo ʻia ka nani o Greater Tenochtitlan a kūkulu ka Paniolo i kekahi kūlanakauhale pili pili, akā ua hoʻopau nā makemake o ka Conquest i kēia kuhiakau.
ʻO ka loli hou o ke kūlanakauhale i alakaʻi ʻia e lilo i noho o ke aupuni viceregal o New Spain a ua kūkulu ʻia kāna hoʻolālā ma nā wahi o nā kūlanakauhale ʻōiwi ma hope o ka wāwahi ʻia ʻana. I kēia hoʻololi ʻana, mālama ʻia nā ala nui, e like me Tenayuca, i kapa ʻia ʻo Vallejo; ʻO Tlacopan, ʻo Mexico Tacuba i kēia manawa, a ʻo Tepeyac, i kēia manawa ʻo Calzada de los Misterios. ʻO nā kaiāulu ʻehā i hoʻololi i ko lākou mau inoa ma Nahuatl ma muli o ka hopena o ka hoʻomana Kalikiano. ʻO San Juan Moyotla, Santa María Tlaquechiuacan, San Sebastián Atzacualco a me San Pedro Teopan.
No laila, "ua kūkulu ʻia ke kūlanakauhale koloneiale ma nā wahi neoneo o ke kūlanakauhale ʻōiwi, e lawe ana i nā ʻōpala o nā hale aliʻi i hiolo a me nā luakini, e kūkulu ana i nā mea hou i ko lākou mau kumu, e hoʻohana pono ana i nā mea like," e like me kā Luis González Obregón i loko o kāna puke Las Calles mai Mekiko mai. ʻO ka loli nui loa i ka wā i nalowale ke kūlanakauhale i kāna ʻano loko ma hope o nā hana e hoʻomaloʻo i ka Lake Texcoco, i lawe ʻia i ka 16 mau kenekulia a hoʻopau ʻia i ka makahiki 1900.
I kahi nui, i ka wā o ke kolone i kūkulu ʻia ke kūlanakauhale mai nā pono haipule. Ma kēia mea, ua ʻōlelo hou ʻo González Obregón: "i ke kenekulia ʻumikūmāhiku ua ulu ke kūlanakauhale kolone i ka lehulehu a me nā hale a me nā alanui a me nā square i hoʻouka ʻia e nā mōneka hou, nā hale pule, nā haukapila, nā hale hoʻokipa a me nā kula, a ʻoi aku ka hoʻohaʻahaʻa ma mua o ke kūlanakauhale kolone o Kenekulia 16, ʻoi aku ka haipule o ke kenekulia 17, ʻaneʻane hoʻopōmaikaʻi ʻia ".
Ma ke kenekulia 19 ka noho o nā mana pekelala ma hope o ke Kūʻokoʻa a ua hoʻololi ʻia i nā makahiki he nui, i waena o lākou ka nalo ʻana o nā ʻaha kūkā ma hope o nā kānāwai Reforma a me ke kahua o nā kūkulu lehulehu o ka 20 kenekulia. ʻO kēia kahi wā luku ʻē aʻe, ʻoiai hiki iā mākou ke loaʻa ʻekolu mau kūlanakauhale: ka pre-Hispanic, ka viceregal a me ka reformist.
Ua hana ʻia kahi hoʻololi nui i ka hopena o ka Revolution 1910, ke mālama ʻia e ka ʻōlelo hoʻoholo ka zócalo, Calle de Moneda a me nā hale o ka waiwai mōʻaukala. E hoʻomaka ana i ka makahiki 1930, ua hoʻokumu ʻia kahi ʻike mōʻaukala hou o ka waiwai kuhikuhipuʻuone o ke kūlanakauhale, i manaʻo ʻia ʻo ia ke kikowaena nui o ka lehulehu ma ka ʻāina ʻAmelika. a laila kau i ka nui o ka hoʻoponopono aupuni, nā hana kālā, nā ʻoihana kalepa a me ka hale nui o ke aʻo ʻana, ka National University. Ua hōʻike ʻia nā manaʻo hoʻoholo i ka hopohopo e mālama iā ia a pale i ka ulu ulu ʻole a me ka hōʻino ʻana o kāna kiʻi kūlanakauhale.
KA WAIWAI
Ma muli o ka hōʻino ʻana, mai ka 1911 ua hoʻomaka ka hapa nui o ka lehulehu e haʻalele i ke kikowaena a e kau nui ana ka poʻe i nā kolone o Guerrero, Nueva Santa María, San Rafael, Roma, Juárez a me San Miguel Tacubaya. Ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ua hana ʻia nā ala hou e hoʻoponopono ai i nā pilikia kalepa e ulu nei a i ka makahiki 1968 ua hoʻolaʻa ʻia nā laina kaʻaahi lalo me ke kumu o ke kākoʻo ʻana i nā halihali lehulehu; akā naʻe, ua hoʻomau ka pilikia ma muli o ka ulu ʻana o ka heluna kanaka a me ka helu o nā kaʻa.
Ma ʻApelila 11, 1980, ma hope o ka loaʻa a me ka wahi o ka Templo Meia a me ka Coyolxauhqui, ua hāʻawi ʻia kahi ʻōlelo e hōʻike ana i ke kikowaena mōʻaukala o ke kūlanakauhale ʻo Mexico ma ke ʻano he wahi hoʻomanaʻo hoʻomanaʻo, i hōʻailona ʻia nā palena ma nā āpana 668 me kahi hoʻolōʻihi o 9.1 kilomika.
Hoʻokaʻawale ka ʻāpana i kēia ʻāpana i ʻelua mau anapuni: Aia i loko o A kahi i uhi i ke kūlanakauhale ma mua o ka Hispanic a me kona hoʻolōʻihi ʻia i loko o ka viceroyalty a hiki i ke Kūʻokoʻa, a ʻo B pū nā mea hoʻolōʻihi i lawe ʻia a hiki i ka 19 kenekulia. Pēlā nō, ke kānāwai o 1980, ka mea i pale i nā hale a me nā kia hoʻomanaʻo mai ka 16th a i ka 19 mau kenekulia, i noʻonoʻo i ka mālama ʻana a me ka hoʻihoʻi hou ʻana o ka hoʻoilina a me ka moʻomeheu moʻomeheu e pono ai ma ke ʻāpana o nā hoʻolālā hoʻomohala kūlanakauhale o ka ʻāina.
KA MAHELE ANA I KA WAENA O KA MOOLELO O MEXICO KULANAKAUHALE
Aia ma kahi o 9 km2 a noho i 668 palaka. Aia ma kahi o 9 tausani mau waiwai a ma kahi o 1 500 mau hale o ka waiwai nui, me nā kūkulu i hana ʻia ma waena o nā kenekulia 16 a me 20.
NO SAMPELA ...
Kūkulu ʻia ka Halealiʻi ʻo Iturbide i ka kenekulia 17 no ka Marquis o San Mateo de Valparaíso a he laʻana o ka hoʻolālā Baroque me ka mana Italia. Ua hoʻolālā ʻia e ka mea hoʻolālā ʻo Francisco Guerrero y Torres, ʻo ia ka mea kākau o ka hale aliʻi o ka helu o San Mateo Valparaíso a me Capilla del Pocito i ka Basilica o Guadalupe; ʻO kāna frontispiece o nā kino he nui a hoʻopuni ʻia ka lānai e nā kolamu maikaʻi. Loaʻa iā ia ma nā alanui o Gante, Bolívar a me Madero. Loaʻa i kēia hale aliʻi kona inoa no ka noho ʻana o Iturbide iā ia i kona wā i komo ai i Mekiko ma ke poʻo o ka pūʻali koa Trigarante. No ka manawa lōʻihi he hōkele ia, ua hoʻihoʻi maikaʻi ʻia a noho ʻia i kēia manawa e kahi hale hōʻikeʻike a me nā keʻena ʻo Banamex. Eia naʻe, hiki ke kipa ʻia e ka lehulehu. Aia ia ma waena o nā hale i hoʻomālamalama ʻia i ka Polokalamu Trust Trust Center.
Ma ke kihi o 16 de Septiembre – ma mua o Coliseo Viejo– a me Isabel la Católica – ma mua o Espiritu Santo– aia ka Hale Boker, kūkulu ʻia i ka makahiki 1865 e hale ai i ka hale kūʻai lako pono o ka inoa like. Ua hoʻolālā ʻia e nā mea kākau kiʻi ʻo De Lemus a me Cordes, mai NūIoka, nā mea kākau o ka hale kūʻai Macys kaulana i kēlā kūlanakauhale, a ua hoʻokō ʻia e ka Mekiko ʻo Gonzalo Garita, ka mea nāna i hana ka hana o ke Independence Monument a me nā kumu o ka Hale Aliʻi. o Nā Hana Hana Hou. ʻO kēia hale he kaikuahine kona hale, ʻo ia ka hale o ka Panakō o Mekiko, i hana ʻia e ka mea haku hale a me ka mea kūkulu hale hoʻokahi. I ka makahiki 1900 ua hoʻokumu ʻia e Don Porfirio Díaz a i ka manawa i manaʻo ʻia ʻo ia ka mea hou loa ma Mekiko, ʻoiai ʻo ia ka mea mua i kūkulu ʻia me nā pou metala a me nā kaola. Manaʻo ʻia he mōʻaukala a me nā kia hoʻomanaʻo o ke kūlanakauhale.
Ma waena o kekahi mau anecdotes o ka waiwai, ua ʻōlelo ʻia i ka wā o kona kūkulu ʻia ʻana, ʻo Cihuateteo, ke akua wahine makuahine e noho nei ma Munal, a me ka ʻaeto ʻokiʻoki ʻia, i loaʻa i ka National Museum of Anthropology. ʻO kāna mea nāna, ʻo Pedro Boker, i komo pololei i nā hana hoʻopakele i hana ʻia ma ia mau alanui a haʻi mai iā mākou aia he ʻekolu mau hoalauna no kēlā me kēia alanui e komo pū i ka nānā ʻana o nā hana.
NA HANA HIKI
ʻO ka ulu nui ʻana o ke kikowaena e pili ana i ka hoʻokele waiwai, ka pilikanaka, ka politika a me nā hiʻohiʻona kiʻi o ke kūlanakauhale, no laila pono e mālama kahi hoʻolālā hoʻopakele iā lākou me ka manaʻo e mālama i kā mākou waiwai moʻomeheu a moʻomeheu.
ʻO ke kumuhana o kēia manawa no ka hoʻōla hou ʻana o ka Historic Center ke alakaʻi ʻia e ka Trust of the History Center o Mexico City, alakaʻi ʻia e Ana Lilia Cepeda, a komo pū kekahi papa kuhikuhi a me nā hana kōkua i loko o nā makahiki ʻehā (2002-2006) e hoʻopuka ai. kahi hopena maikaʻi ma ka wahi kaona.
Nā ʻĀina ʻEKONOMI
I kēia manaʻo, manaʻo lākou e hōʻoia i ka loaʻa kālā i loko o nā hoʻopukapuka, hōʻoia i nā hoʻopukapuka waiwai, noʻonoʻo hou i ka hoʻohana ʻana o nā hale, hoʻoulu hou i ka wahi a me ka hana ʻana i nā hana.
NĀ ʻĀINA SOCIAL
Ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ʻimi ia e ola hou a loaʻa hou ka nohona o ia wahi, hoʻoikaika i nā aʻa o nā ʻohana e noho ana, a me ka hoʻoponopono ʻana i nā pilikia o ke kalepa ʻana i ka lehulehu, ka palekana ʻole, ka ʻilihune a me ka hōʻino ʻana o kānaka.
Nā wahi o ka hoʻopakele o ka CENTER HISTORICAL MA o kāna papahana Kānāwai.
ʻO ka mea mua (ʻekolu a pau mai ʻAukake a Nowemapa 2002):
Ua komo pū nā alanui o 5 de Mayo, Isabel La Católica / República de Chile, Francisco I. Madero a me Allende / Bolívar.
Ka lua:
Uhi ʻia i nā alanui o 16 de Septiembre, Donceles, mai Eje Central a República de Argentina, a ʻelua ʻāpana hoʻi o Palma, ma waena o 16 de Septiembre a me Venustiano Carranza, ma waena o 5 de Mayo a me Madero
Ke kolu:
Hāpai ia i nā hana ma nā alanui o Venustiano Carranza, mai Eje Central a i Pino Suárez, nā ʻāpana i koe o Palma, kekahi o Pepeluali 5, ma waena o Sepatemaba 16 a me Venustiano Carranza. Ma ke Alanui Motolinía, ua hoʻoponopono hou ʻia nā papahele a me nā mea kanu, a ma ke noi a nā hoalauna, ua lilo ka ʻāpana ma waena o Tacuba a me 5 de Mayo i mau wahi hele wāwae.
Papa ʻehā: (mai Iulai 27, 2002 a ʻOkakopa 2003). Ua komo pū ke alanui o Tacuba (nā kahawai, nā pā kaua a me nā ala ʻaoʻao).
PROGRAM kiʻi URBAN
Hoʻokomo ia i loko o nā hiʻohiʻona o ka ʻāina kaiāulu me ke ʻano o ka mahalo i nā hoʻoilina o ka mōʻaukala; ʻO lākou nā hana conservative, e hoʻopili ana i ka hoʻonohonoho ʻana o nā alo, ka hoʻomālamalama ʻana i nā hale, nā lako o ke kūlanakauhale, ka halihali ʻana a me nā ala, ke kaʻa kaʻa, ke kauoha ʻana i nā ʻoihana ma nā alanui lehulehu, a me ka hōʻiliʻili ʻōpala.
KEKAHI MALAMALAMA
Hoʻolālā nā kukui o nā hale i ko lākou nani no nā huakaʻi pō. Ma waena o ka poʻe i hoʻomālamalama i ka papahana ʻo:
• Ma Isabel La Católica La Esmeralda, ka Hale Piliwaiwai Paniolo, ka Hale o ka Helu o Miravalle a me ka Boker House.
• Ma Madero, ua hoʻolālā ʻia nā kukui i ka Luakini o San Felipe, ke atrium o Kapalakiko, ka Halealiʻi o Iturbide, La Profesa, ka Casa Borda a me ka Hale Pimentel.
• Ma ka lā 5 o Mei, ua kau ʻia nā kukui ma Monte de Piedad, Casa Ajaracas, ka hale ʻo Paris, Motolinía a me Mei 5, Palesetina, a me ke alo o ke kūkulu ʻana i nā paona a me nā ana.
NĀ HUI A ME PERSPECTIVES
Hōʻike ka Polokalamu Hoʻolālā Kūlanakauhale o ka Hale Hōʻikeʻike i kahi hoʻopukapuka kālā mai ke aupuni Pekelala Apana o 375 miliona peso (mp) i nā hana kūleʻa, kiʻi kiʻi kūlanakauhale a me ka loaʻa waiwai. Loaʻa nā waiwai hoʻopukapuka pilikino i 4,500 miliona mau kālā i nā papahana no ke kūʻai ʻana mai i ka waiwai a me ka hoʻokomo ʻana i nā hale kūʻai, nā hale ʻaina a me nā ʻoihana ʻē aʻe.
ʻO kēia hoʻololi ka mea nui loa mai ka makahiki 1902, ua wehe ʻia nā alanui hope loa a hōʻano hou ʻia nā hanana. He papahana conservative ia o nā waiwai o ka wahi mōʻaukala, kahi i komo ai ke aupuni o ka Apana Pekelala, ka National Institute of Anthropology and History, ka National Institute of Fine Arts, nā mea kākau moʻolelo noʻeau, nā mea hoʻihoʻi, nā mea kākau hale a me nā mea hoʻolālā kūlanakauhale e komo. E loaʻa hou i ka nani ke kikowaena.
Puna: Un Mexico Mexico No. 331 / Kepakemapa 2004
