Nā hana a me nā kaʻao o ka cenote laʻa

Pin
Send
Share
Send

ʻO Fray Diego de Landa, he mikionali Franciscan a me ka mea kākau moʻolelo o ka kenekulia 16 i Yucatán, me ka ʻeleu no kāna mikionali euanelio, ua huakaʻi ʻo ia i nā wahi like ʻole o ka peninsula kahi i ʻike ʻia aia he mau ʻōpala o nā mea noho kahiko.

ʻO kekahi o kēia mau huakaʻi i lawe aku iā ia i ke kapena kaulana o Chichén Itzá, kahi i mālama ʻia ai nā kūkulu hoʻonaninani, nā hōʻike wahaheʻe o kahi mea i hala i hala e like me nā moʻolelo a nā kūpuna i hoʻopau ʻia ma hope o nā kaua ma waena o ka Itzáes a me ka ʻO Cocom. I ka pau ʻana o ka paio, haʻalele ʻia ʻo Chichén Itzá a neʻe aku nā kamaʻāina i nā ʻāina ulu o ka Petén.

I kona wā i noho ai i nā wahi neoneo, ua lawe nā alakaʻi ʻōiwi o Fray Diego iā ia i ka cenote kaulana, kahi luawai kūlohelohe i hoʻokumu ʻia e ka hiolo ʻana o ka hale i uhi ʻia i kahi muliwai o ka honua, e ʻae ana i nā kāne e hoʻohana i ka wai no kā lākou mea e pono ai.

ʻO kēia lua nui loa kahi ʻano laʻa no ka poʻe Mayans kahiko, ʻoiai ke ʻano o ke kamaʻilio pū ʻana me Chaac, ke akua wai like me ke poʻokela, ka mea kōkua o ka ua i hoʻokahe i nā māla a makemake i ka ulu ʻana o nā mea kanu, ʻo ia hoʻi ka kulina a me nā mea kanu ʻē aʻe. hānai lākou i nā kāne.

ʻO Diego de Landa, he nīnau, ma o nā mana o nā ʻelemakule i aʻo ʻia i nā manawa ma mua o ka naʻi aupuni, ua aʻo ʻo ia ʻo ka Sacred Cenote kekahi o nā pūnaewele koʻikoʻi i mālama ʻia i ke kapikala kahiko. . ʻOiaʻiʻo, ma o kāna mea haʻiʻike ua aʻo ʻo ia i nā kaʻao e holo ana mai ka waha a ka waha a me ka wehewehe ʻana i nā waiwai kamahaʻo, me nā mea gula a me nā jade, a me nā mōhai o nā holoholona a me nā kāne, ʻo ia hoʻi nā wahine puʻupaʻa ʻōpio.

ʻO kekahi o nā kaʻao i haʻi ʻia i ka moʻolelo o kekahi kāne ʻōpio ʻōpio i pale aku i ko lākou aloha i loko o ka ululāʻau, e kūʻē ana i ka pāpā o nā mākua o ka wahine ʻōpio e hui me ke kāne, no ka mea mai ka wā kamaliʻi ua hōʻailona ʻia kona hopena e nā akua i kona wā ʻelemakule, hāʻawi ʻia ʻo ia iā Chaac, hoʻolei iā ia mai ke kuahu laʻa i ka lihi o ka cenote, e hāʻawi ana i kona ola i nui ai ka ua ma nā māla o Chichén Itzá.

Pēlā i hōʻea ai ka lā o ka pāʻina nui a ua aloha aloha nā ʻōpio ʻōpio me ke kaumaha, a ʻo ia ka manawa i hoʻohiki ai ka ʻōpio ʻōpio i kāna mea aloha e ʻaʻole ʻo ia e make i ka make ʻana. Ua hele ka huakaʻi i ke kuahu, a ma hope o ka pau ʻana o nā pule hoʻokalakupua a me nā hoʻomaikaʻi i ke akua o ka ua, ua hōʻea ka piko a ua hoʻolei lākou i nā mea nani a me ka wahine ʻōpio, nāna i uē kūpilikiʻi iā ia i hāʻule ai i loko o ka hakahaka a e piholo ana kona kino i loko o ka wai.

ʻO ke ʻōpio, ʻoiai, ua iho i kahi pae ma kahi o ka wai, hūnā ʻia mai nā maka o ka lehulehu, e neʻe nei i mua e hoʻokō i kāna ʻōlelo hoʻohiki. ʻAʻohe o ka hapa nui o ka poʻe i ʻike i ka mōhai a hoʻomaʻamaʻa i nā poʻe ʻē aʻe; hui pū ka huhū a i ko lākou hoʻonohonoho ʻana e hopu i nā mea mahuka, ua holo lākou.

Ua hoʻopaʻi ke akua ua i ke kūlanakauhale holoʻokoʻa; Ua hala kekahi mau makahiki i hala ka maloʻo e hoʻoneʻe iā Chichén, e hui pū ana me ka wī me nā maʻi weliweli loa i hoʻopau i ka poʻe makaʻu makaʻu, ka mea i hoʻopiʻi i ka mea kapu no ko lākou mau pōʻino āpau.

No nā kenekulia, ua ulana kēlā mau kaʻao i kahi halo o ka mea pohihihi ma luna o ke kūlanakauhale i haʻalele ʻia, i uhi ʻia e nā mea kanu, a ʻaʻole ia e hiki i ka hoʻomaka ʻana o ke kenekulia iwakālua i ka manawa i hōʻoia ʻia ai ʻo Edward Thompson, e hoʻohana ana i kona ʻano diplomat, ma ke ʻano he ʻākela o ʻAmelika Hui Pū ʻIa. , Ua loaʻa iā ia ka waiwai e waiho ana i nā wahi neoneo o kahi mea nona ka ʻāina ʻo Yucatecan nāna i manaʻo i kahi kūpono ʻole no ka lūlū ʻana a no laila hāʻawi i kahi waiwai iki.

ʻO Thompson, ka mea pili i nā kaʻao e pili ana i nā waiwai kupaianaha i kiola ʻia i loko o ka wai o ka cenote, kau i kāna mau hana āpau e hōʻoia i ka ʻoiaʻiʻo o nā moʻolelo. Ma waena o 1904 a me 1907, ka mua me ka poʻe ʻauʻauʻau e luʻu ana i ka wai lepo a ma hope o ka hoʻohana ʻana i kahi dredge maʻalahi loa, ua lawe ʻo ia i mau haneli o nā mea makamae o nā mea like ʻole mai lalo o ka luawai laʻa, kahi o nā pectorals nani a me nā lei spherical i kālai ʻia i loko. hana ʻia nā jade, a me nā disc, nā pā a me nā bele i ke gula, ma o ka hammering ʻenehana ʻana a i ʻole ka hana ʻana iā lākou i loko o ka mea hoʻowahāwahā me ka ʻōnaehana wax i nalowale.

Minamina ua lawe ʻia mai kēlā waiwai mai ko mākou ʻāina a, no ka hapa nui, mālama ʻia i kēia lā i nā hōʻiliʻili o ka Peabody Museum ma United States. Ma muli o ke koi ʻana o Mekiko i ko lākou hoʻi ʻana ma mua o ʻehā mau makahiki i hala aku nei, ua hoʻihoʻi mua kēia ʻoihana i nā ʻāpana gula he 92 a me nā ʻāpana keleawe, ʻo ka mea nui, ʻo ka lumi Mayan o ka National Museum of Anthropology, a ma 1976 ua hāʻawi ʻia 246 mau mea i Mexico. , ka hapanui o nā kāhiko jade, nā ʻāpana lāʻau a me nā mea ʻē aʻe i hōʻike ʻia, no ka haʻaheo o nā Yucatecans, ma ka Museum Museum o Mérida.

I ka hapa lua o ke kenekulia 20 he mau huakaʻi mākaʻikaʻi hou i ka Sacred Cenote, i kauoha ʻia e nā loea archaeologists a me nā mea ʻimi loea kūikawā, i hoʻohana i nā mīkini dredging o kēia manawa. Ma ke ʻano he hopena o kāna hana, ua kiʻi ʻia nā kiʻi kākāha nui, e hōʻike ana i ke kiʻi o kahi jaguar o ke kaila nani loa o ka Postclassic Maya i kakahiaka nui, a he mea lawe maʻamau ia. ʻO kekahi mau mea keleawe i ko lākou manawa i nānā aku i ke gula ʻōlinolino, a me nā kāhiko jade maʻalahi, a ʻo nā ʻāpana hoʻi i hana ʻia i ka pākeke, o nā mea ʻono loa, i mālama ʻia i loko o kēlā ʻano wai.

Ua kakali nui nā anthropologists o ke kino i nā iwi kanaka e hōʻike i ka ʻoiaʻiʻo o nā ʻāpana, akā aia wale nō nā ʻāpana iwi o nā keiki a me nā iwi o nā holoholona, ​​ʻo ia hoʻi nā felines, kahi ʻike e waiho ana i nā kaao aloha o nā kaikamahine i mōhai ʻia.

Pin
Send
Share
Send

Video: THE BLUEST WATER IN MEXICO?! - Playa del Carmen Cenotes (Kepakemapa 2024).