Mai Villa Rica a i Mexico-Tenochtitlan: Ke Ala o Cortés

Pin
Send
Share
Send

I kēlā Pōʻalima Maikaʻi, 1519, i ka hopena, ua pae ʻo Hernán Cortés a me kona mau hoa i ka pae one o Chalchiucueyehcan, i mua o ka mokupuni mōhai.

ʻO ke kāpena Extremadura, e ʻimi ana e kāpae i kāna hana me ka holomua o Cuba, ʻo Diego Velázquez, i kiʻi aku i nā koa a pau e hana i ka hale kauhale mua ma kēia mau ʻāina hou.

I kēlā hana, ua haʻalele ʻo ia mai ke kūlana a Velázquez i hāʻawi aku ai iā ia, a ma ka hoʻoholo ʻana i ka hapa nui, ua hāʻawi ʻia iā ia ka inoa o ke kāpena nui o ka pūʻali koa, aia wale nō i ka mana o ka mōʻī Sepania, ka mea i hāʻawi ʻia i ka mamao i hōʻailona ʻia e ka Moana ʻAkelanika. ua haʻalele ʻo ia iā Cortes e hana e like me ke ʻano o kāna makemake. Ma ke ʻano o ka hana ʻelua, ua hoʻokumu ʻia ka Villa Rica de la Vera Cruz, kahi noho i hoʻomaka maikaʻi ʻole ʻia me kahi hoʻomoana maʻalahi o ka mea hou i iho mai i lalo.

Ma hope koke iho, ua loaʻa iā Cortés ka ʻelele i hoʻouna ʻia e Mr. Chicomecóatl - ka mea i kapa ʻia e nā Paniolo "El Cacique Gordo" ma muli o kona ʻano nui -, ʻo Totatira ka luna o ke kūlanakauhale kokoke iā Zempoala, nāna i kono iā ia e noho i kāna aupuni. Mai ia manawa mai, ua ʻike ʻo Cortés i kona kūlana kūpono a ʻae ʻo ia e neʻe me kāna pūʻali koa i ke kapikala Totonac; no laila, ua neʻe aku nā moku Sepania i kahi kai kūʻono liʻiliʻi i mua o ke kaona Totorua o Quiahuiztlan.

Ma o kāna mea haʻiʻōlelo a me nā mea unuhi, ʻo Jerónimo de Aguilar a me doña Marina, ua ʻike ka Extremaduran i ke kūlana o ka ʻāina, a no laila ua aʻo ʻo Moctezuma nui i noho aliʻi i uka kahi kūlanakauhale nui, piha i ka waiwai, nona nā pūʻali koa i mālama i kahi pūʻali koa hilahila. , ma hope mai o ka poʻe ʻauhau ʻauhau i inaina ʻia e huki i nā huahana o kēia mau ʻāina a lūlū i ka inaina; ʻO kēia kūlana maikaʻi loa i ke aliʻi Sepania a ma muli o ia mea i hoʻolālā ai ʻo ia i kāna ʻoihana lanakila.

Akā ʻo kahi ʻāpana o nā koa i hele mai mai Cuba mai, i hōʻoluʻolu ʻole i kā Cortés mau manaʻo, ua hoʻāʻo e ala i kahi kipi a hoʻāʻo e hoʻi i ka mokupuni. Ua hoʻomaopopo ʻia e pili ana i kēia, ua hoʻopio ʻia kāna mau moku ʻo Cortés, ʻoiai ua hoʻopakele ʻo ia i nā peʻa a me nā kaula i hiki ke hoʻohana ʻia; ʻike ʻia ka hapa nui o nā moku, no laila e hao ka hao, nā kui a me ka wahie ma hope.

Ke ʻimi nei i kahi palekana hou aʻe, ua hoʻākoakoa ʻo Cortés i ka pūʻali koa holoʻokoʻa ma kahi kokoke i Quiahuiztlan a kauoha aku i ke kūkulu ʻana i hale paʻa liʻiliʻi, ʻo ia ka lua o ka Villa Rica de la Vera Cruz, ke kūkulu nei i nā hale me nā lāʻau i hoʻopakele ʻia mai nā moku kīnā ʻole.

ʻO ia ka manawa i hoʻokumu ʻia ai nā hoʻolālā a Cortés no ka naʻi ʻana o ka ʻāina hou, ʻoiai nā hoʻāʻo a ka Aztec tlatoani e hōʻona i ka pōloli i ka waiwai i hōʻike ākea ʻia e ka poʻe Paniolo e pili ana i nā kāhiko a me nā kāhiko gula.

Ua haʻi aku ʻo Moctezuma i ka manaʻo o ka poʻe ʻEulopa, ua hoʻouna ʻo ia i kāna mau koa a me nā kiaʻāina o ia wahi ma ke ʻano he ʻelele, me ka hoʻāʻo ʻole e kāpae iā lākou.

Ua hele aku ke kapena Sepania e komo i ka panalāʻau. Mai Quiahuiztlan hoʻi ka pūʻali koa i Zempoala, kahi a nā Sepania a me Totatira e ʻae ai i kahi kuʻikahi e hoʻokūpaʻa ana i nā kūlana o Cortés me nā tausani o nā koa ʻōiwi e ʻiʻini nei e hoʻopaʻi.

Hele ka poʻe koa Sepania i ka pā kahakai me kona mau puʻu, nā kahawai a me nā puʻu akahai, hōʻike maopopo o nā kapuaʻi o ka Sierra Madre; kū lākou ma kahi i kapa ʻia ʻo Rinconada, a mai laila aku lākou a hiki i Xalapa, kahi kūlanakauhale liʻiliʻi ma kahi kiʻekiʻe ma kahi o hoʻokahi kaukani mika i hiki ai iā lākou ke hoʻomaha mai ka wela wela o ke kahakai.

No kā lākou ʻāpana, ua loaʻa i nā ʻelele Aztec nā ʻōlelo kauoha e kāpae aku iā Cortés, no laila ʻaʻole lākou i alakaʻi iā ia ma nā ala kuʻuna e pili koke ana i waenakonu o Mekiko me ke kahakai, akā ma nā ala wili loa. No laila, mai Jalapa neʻe lākou i Coatepec a mai laila a i Xicochimalco, kahi kūlanakauhale pale i kū i nā mauna kiʻekiʻe o ka mauna.

Mai ia manawa, ua lilo ka piʻi ʻana i mea paʻakikī a paʻakikī, nā ala e alakaʻi iā lākou ma waena o nā kuahiwi kuahiwi a me nā awāwa hohonu, a me ke kiʻekiʻe, ua make ka make ʻana o kekahi mau kauā ʻōiwi a Cortés i lawe mai ai mai nā Antilles a ʻaʻole ma laila. ma mua i nā anu anuanu. Ua hōʻea lākou i kahi kiʻekiʻe loa o ka mauna, a lākou i bapetizo ai ma ke ʻano ʻo Puerto del Nombre de Dios, mai kahi a lākou i hoʻomaka ai i ka iho. Hele lākou ma loko o Ixhuacán, kahi i ʻeha ai lākou i ke anuanu a me ka ʻino o ka lepo pele. a laila hōʻea lākou i Malpaís, kahi e hoʻopuni ana i ka mauna Perote, e neʻe ana i nā ʻāina paʻakai a lākou i kapa aku ai ʻo El Salado. Pīhoihoi ka poʻe Paniolo i nā waihona hoihoi o ka wai ʻawaʻawa i hana ʻia e nā puʻupuʻu lua pele i pau, e like me Alchichica; Ke hele nei ma waena o Xalapazco a me Tepeyahualco, hoʻomaka ka hopohopo o nā pūʻali Paniolo, makewai a ʻaʻohe kuhikuhi paʻa. Ua pane ʻino nā alakaʻi Aztec i nā noi ikaika a Cortés.

Ma ke komohana komohana loa o ka wahi paʻakai ua loaʻa iā lākou he mau heluna nui ʻelua kahi i hana ai lākou i ka meaʻai a hoʻomaha no kekahi manawa: ʻo Zautla, ma kapa o ka muliwai ʻo Apulco, a me Ixtac Camastitlan. Ma laila, e like me nā kūlanakauhale ʻē aʻe, ua koi ʻo Cortés i nā aliʻi, ma ka ʻaoʻao o kāna mōʻī mamao, e lawe i ke gula, a ua kūʻai aku ʻo ia no kekahi mau lei aniani a me nā mea waiwai ʻole ʻē aʻe.

Ke hoʻokokoke aku nei ka hui huakaʻi i ka palena o ka manla Tlaxcala, a ua hoʻouna aku ʻo Cortés i ʻelua mau ʻelele i ka maluhia. ʻO nā Tlaxcalans, ka mea i hoʻokumu i ka lāhui quadripartite, i hoʻoholo i loko o kahi ʻaha kūkā, a no ka lohi o kā lākou kūkākūkā ʻana, ua hoʻomau ka holomua o ka poʻe Sepania. Ma hope o ka hele ʻana i ka pā pōhaku nui, ua hakakā lākou me ka Otomi a me nā Tlaxcalans ma Tecuac, a ua lilo kekahi mau kāne iā lākou. A laila hoʻomau lākou i Tzompantepec, kahi a lākou i kaua aku ai i ka pūʻali koa Tlaxcala i alakaʻi ʻia e ke kāpena ʻōpio Xicoténcatl, ke keiki a ka luna o ka inoa hoʻokahi. ʻO ka hope loa, ua lanakila ka pūʻali Sepania a ua hāʻawi ʻo Xicoténcatl iā ia iho i ka maluhia i nā mea lanakila a alakaʻi iā lākou i Tizatlán, ka noho o ka mana i kēlā manawa. ʻO Cortés, e ʻike nei i nā inaina kahiko ma waena o Tlaxcalans a me Aztecs, ua ʻumeʻume iā lākou me nā huaʻōlelo hoʻomalule a me nā hoʻohiki, e hana ana i nā Tlaxcalans, mai ia manawa, kāna mau mea aloha ʻoi loa.

ʻO ke ala i Mekiko ʻoi aku ka pololei. Ua noi aku kāna mau hoaaloha hou i ka poʻe Paniolo e hele i Cholula, kahi kikowaena ʻoihana nui a hoʻomana o nā awāwa ʻo Puebla. I ko lākou hoʻokokoke ʻana i ke kūlanakauhale kaulana, ua pīhoihoi nui lākou, me ka manaʻo ʻo ka ʻālohilohi o nā hale ma muli o ka uhi ʻia o ke gula a me ka lamellae kālā, ʻoiai ka ʻoiaʻiʻo o ka anai ʻana o ka stucco a me ka pena i hana i kēlā kuhi hewa.

Ua hōʻike aku ʻo Cortés i kahi kipi kipi e nā Cholultecas e kūʻē iā ia, e kauoha ana i kahi luku weliweli a nā Tlaxcalans e komo nui ai. Hoʻolahalaha koke ka nūhou o kēia hana i nā wahi āpau a hāʻawi i nā mea lanakila me kahi halo weliweli.

I ko lākou huakaʻi i Tenochtitlan hele lākou ma waena o Calpan a kū ma Tlamacas, ma ka waena o ka Sierra Nevada, me nā luaipele ma nā ʻaoʻao; ma laila ʻo Cortés i noʻonoʻo ai i ka hihiʻo nani loa o kona ola holoʻokoʻa: ma lalo o ke awāwa, i hoʻopuni ʻia e nā kuahiwi i uhi ʻia me nā ululāʻau, nā loko, piha i nā kūlanakauhale he nui. ʻO ia kāna hopena a ʻaʻohe mea e kūʻē i ka hele e hālāwai me ia i kēia manawa.

Ua iho ka pūʻali Sepania a hiki i Amecameca a me Tlalmanalco; i nā kūlanakauhale ʻelua ua loaʻa iā Cortés nā mea gula he nui a me nā mea waiwai ʻē aʻe; Ma hope ua hoʻopā ka poʻe ʻEulopa i ke kapakai o ka Lake Chalco, ma ka uapo i kapa ʻia ʻo Ayotzingo; mai laila lākou i mākaʻikaʻi ai iā Tezompa a me Tetelco, mai kahi a lākou e nānā ai i ka mokupuni ʻo Míxquic, a hōʻea i ka chinampera wahi o Cuitláhuac. Ua hele mālie lākou iā Iztapalapa, kahi i hoʻokipa ʻia ai lākou e Cuitláhuac, ko Moctezuma kaikaina a haku o ia wahi; ma Iztapalapa, a laila aia ma waena o chinampas a me ka puʻu ʻo Citlaltépetl, ua hoʻopihapiha lākou i ko lākou mau koa a, me ka hoʻohui i nā waiwai waiwai, ua hāʻawi ʻia kekahi mau wahine iā lākou.

ʻO ka mea hope loa, ma Nowemapa 8, 1519, ka pūʻali koa alakaʻi ʻia e Hernán Cortés i mua ma ke ala Iztapalapa ma ka ʻāpana e holo ana mai ka hikina a i ke komohana, a hiki i ka hui ʻana o kekahi ʻāpana o ke ala e hele ana ma waena o Churubusco a me Xochimilco, mai laila aku ia i hele ai ma ke ala e hiki aku ai mai ka hema a i ka ʻākau. Ma kahi mamao aku hiki ke hoʻomaopopo ʻia nā pyramid me ko lākou mau luakini, uhi ʻia i ka uahi o nā braziers; Mai kēlā ʻāpana a kēia ʻāpana, mai kā lākou mau waʻa, ua pūʻiwa ka poʻe kamaʻāina i ka helehelena o ko ʻEulopa a ʻo ka mea hoʻi, i ke kani ʻana o nā lio.

Ma Fort Xólotl, ka mea i pale i ka puka hema i Mexico-Tenochtitlan, ua loaʻa hou iā Cortés nā makana like ʻole. Ua ʻike ʻia ʻo Moctezuma i kahi noho litter, ʻaʻahu nani ʻia a me ka ea hanohano o ka hanohano; I kēia hui ʻana ma waena o ke aliʻi ʻōiwi a me ke kāpena Sepania, ua hui ʻelua mau lāhui a ʻelua mau moʻomeheu e kākoʻo i kahi hakakā ikaika.

Puna:Nā paukū o ka mōʻaukala Helu 11 Hernán Cortés a me ka naʻi aupuni ʻana o Mekiko / Mei 2003

Pin
Send
Share
Send

Video: Canal Historia - La conquista de México-Tenochtitlan 1 parte. La Ruta de Cortes (Mei 2024).