Ke ʻike mākou i nā kiʻi kālai o nā akua i nā moʻomeheu like ʻole, manaʻo mākou nā kānaka aia mau lākou ma kahi a ka lima o ke kanaka i hoʻokau ai iā lākou a ʻaʻohe mea ma o ka manawa i hiki ke hoʻopili i ka hapa nui o lākou, no ka nani a lākou e hōʻike ai.
Ke ʻōlelo nei mākou he "akua" ke kamaʻilio nei mākou e pili ana i nā mea i haku ʻia e nā kāne, a i ʻole nā mea maoli i hoʻolaʻa ʻia ma muli o ko lākou mea nui ma ka honua nei no nā hana a lākou i hana ai i ke ola.
ʻO kēlā me kēia akua o nā pantheons mua-Hispanic e hōʻike nei i nā ʻano ʻokoʻa loa, mai ka manaʻo kaʻina-haipule a pili i kā lākou hōʻikeʻike noʻeau, e hōʻike ana i nā ʻano hoʻoholo a piha i nā hōʻailona e like me kā lākou wehewehe ponoʻī. Ua hōʻike mai kekahi o nā mea kākau moʻolelo Sepania o ka kenekulia 16 e like me Fray Bernardino de Sahagún a me Fray Diego Durán i kēia; Ma waena o nā mea ʻē aʻe he nui, haʻi lākou i nā leo pule a nā akua o kēia mau ʻāina, ko lākou kāhiko a me nā kāhiko, nā kala a me nā hoʻolālā i pena ʻia ai lākou, nā mea a lākou i hana ʻia a hoʻonani ʻia ai; ʻO nā pūnaewele i hoʻopaʻa ʻia e nā kiʻi kālai o nā akua i loko o nā wahi a me ke ʻano o lākou e mahalo ʻia ai me nā ʻoliʻoli, nā hana, nā hana a me nā mōhai.
ʻO kahi laʻana o kēia ka wehewehe ʻana a Durán no ke akua ʻo HuitzilopochtIi "ʻo ia wale nō ka mea i kapa ʻia he haku o ke kauā a mana loa": ua loaʻa i kēia akua kiʻi kona lae polū holoʻokoʻa a ma luna o kona ihu kahi kaula polū ʻē aʻe i lawe iā ia mai ka pepeiao a pepeiao. Aia ma ke poʻo kahi ʻōmole waiwai i hana ʻia i ka nuku o kahi manu, kahi manu i kapa ʻia ʻo vitzitzilin. […] ʻO kēia kiʻi kāhiko ʻia a kāhiko ʻia i kau mau ʻia ma ke kuahu kiʻekiʻe i loko o kahi keʻena liʻiliʻi i uhi ʻia me nā kapa moe a me nā mea nani a me nā hulu a me nā kāhiko gula a me nā hulu manuahi a pīhoihoi loa a lākou i ʻike ai a hiki ke ʻaʻahu iā lākou, he pale i mua no ka hoʻohanohano hou a me ke kōkua.
Wahi a kekahi ma ka manawa o ka naʻi aupuni ua hoʻopau ʻia ke kiʻi mai ka piko o ka Templo Mayor e ke koa ʻo Gil González de Benavides, ka mea i loaʻa ka uku no kēia hana i nā waiwai i koe ma ka ʻāina o ka Luakini i luku ʻia. Me kēia hiki iā mākou ke ʻike pehea i holo ai ka hopena ʻokoʻa, paradoxically, ke kiʻi a ke akua ʻo Huitzilopochtli mai ka mea i ʻeha ʻia e kona kaikuahine, ke akua wahine ʻo Coyolxauhqui, nona ke kiʻi i loaʻa piha a maikaʻi loa. A ʻo ia ka mea, e manaʻoʻiʻo paha ʻaʻole paha, ʻoi loa ka mālama ʻana i kahi akua wahine.
I ka ʻoiaʻiʻo, ke noʻonoʻo ka poʻe i nā kiʻi kālai o nā akua ma mua o ka Hispanic, manaʻo ka hapanui ua hele lākou me ka maʻemaʻe, holoʻokoʻa (a ʻaneʻane) a me ka pilikia ʻole. ʻAʻole ʻo ia e noʻonoʻo mai ka manawa o kā lākou hana ʻia a hiki i ka manawa o kā lākou ʻike ʻia e ka archaeologist, ua hōʻiliʻili nā kiʻi kiʻi mua o ka Hispanic i kahi moʻohelu o nā ʻikepili i lilo i ʻāpana o lākou iho a lilo lākou i mea hoihoi a waiwai hoʻi. Ke kamaʻilio nei mākou e pili ana i ka ʻikepili e like me: ke kumu politika-haipule ke kumu i hana ʻia ai kēlā me kēia kiʻi kiʻi, ka hana kuʻuna i hana ʻia ai a kau ʻia i kekahi wahi, ka nānā i loaʻa iā ia, nā kumu no ke aha e pau ai ka hoʻomana ʻia ʻana a pale ʻia e ka uhi ʻana iā ia me ka honua, ka pōʻino i loaʻa iā ia i kanu ʻia ai, a i ʻole nā hoʻololi i hana ʻia i ka wā i ʻike ʻia ai i nā kenekulia ma hope.
ʻAʻole noʻonoʻo ka poʻe i nā hana ʻenehana i ka loaʻa a me ka hoʻolilo, a me nā aniani kemikala e hana i nā dissertations e pili ana i nā hana kūpono kūpono e noi ai, a me nā noiʻi hohonu i loko o nā puke a ka poʻe kākau moʻolelo i waiho ai iā mākou e hiki ai ke hoʻopaʻapaʻa i nā manaʻo e kupu nei. Akā ke ʻimi nei ka lehulehu i kāna mōʻaukala ma ka heluhelu ʻana i kēia ʻano o ka ʻike a nānā i nā kiʻi a, i kekahi manawa, a me nā wikiō e hōʻike ana i ke ala i loaʻa ai nā kiʻi o nā akua a ʻeli ʻia, a laila hoʻomaka lākou e ʻike aia aia kekahi mau loea loea i ʻO ke kumu kikoʻī e mālama ʻaʻole wale i nā akua - ʻoiai kēia ke kumuhana e pili ana iā mākou i kēia manawa - akā e hāʻawi i ka mālama ʻana a me ka hoʻōla hou ʻana i nā mea āpau i loaʻa i ka ʻeli ʻana.
ʻO CoyoIxauhqui, ke akua wahine o ka mahina a me ke kaikuahine o Huitzilopochtli, ke akua o ka lā, i kūpono i ka mālama nui ʻana mai kona loaʻa ʻana i ka Meia Templo no nā kumu he nui: 1. 2o.) Ua hana nā kānaka hulihonua mai ke Keʻena o Archaeological Rescue o ka INAH i ka hana hoʻopakele a ke akua wahine, ʻo ia hoʻi ka hoʻokuʻu ʻana iā ia mai nā iodine a me nā pōhaku, e hana ana i kahi hoʻomaʻemaʻe nui, a me ka ʻeli ʻana i nā wahi e pili ana a me nā wahi haʻahaʻa o ke akua wahine no ke aʻo ʻana; 3 °) ka mea hope i hāpai i ka pono e hoʻololi i kahi hanana e kākoʻo iā ia ma situ (ma kona wahi kumu), a e like me ka ʻōlelo a Julio Chan i hana ʻia e nā triangles ʻelua o nā papa hao (kau i ka neoprene, kahi mea kemika, ma ke ʻano he insulator ) a kākoʻo ʻia ma o nā kaola hao me nā kapuwai a ma waenakonu ua kau ʻia ʻekolu mau mīkini mīkini e noho ana i luna o nā pahu me ke one; 4 °) nā mea hoʻihoʻi o ka ʻOihana Hoʻihoʻi o ka Heritage Cultural o ka INAH i noi i kahi hana pale no ka hoʻomaʻemaʻe mīkini (me nā mea olakino), hoʻomaʻemaʻe kemikala, hoʻopaʻa ʻana o ka pena, ka uhi ʻana o nā kihi o ka haki a me ka hui ʻana o nā ʻāpana liʻiliʻi.
Ma hope iho, ua lawe ʻia nā laʻana no ke kālailai ʻana (e nā limahana mai ka ʻOihana ʻo Prehistory o ia manawa) o ka pōhaku ʻelua a me kāna polychromy kakaikahi, a ʻo ka hopena ka mea aʻe.
-ʻO ka pōhaku kahi puʻu lua pele o ka extrusive type "trachiandesite", ʻalani mālamalama i ke kala.
-ʻO ke kala melemele kahi ʻoka i haku ʻia i ka hao hao hydrated.
-ʻO ke kalaʻulaʻula kahi oxide hao hydrated ʻole.
ʻO ka hōʻiliʻili o ka pōhaku ʻaʻole i ʻike wale i ka hoʻohui kemika e hana ai, akā e ʻike i ke ʻano o ka mālama ʻana i ʻike ʻia ma hope o 500 mau makahiki o kona kanu ʻia ʻana. Mahalo i ka nānā ʻana i ka microscopic, ua hiki i ka poʻe loea ke loaʻa i ka ʻikepili e pili ana i ka nalo, ma ka hapa nui, o ka mea nui o kēia ʻano pōhaku, e like me ka silica. No laila, ua hoʻoholo ʻia e hāʻawi iā Coyolxauhqui i kahi hana hoʻoliʻiliʻi akahele e hoʻihoʻi i kēia nalowale a, no laila, kona ikaika kino-kemika. No kēia, ua noi ʻia kahi mea i hoʻokumu ʻia ma nā ethyl silicates a, i ke komo ʻana i ka pōhaku, ua hana ʻia me nā aniani kūloko, e hana ana i ka silicon dioxide a i ʻole silica. He ʻelima mau mahina o ka mālama ʻana i kēia hana a ua hana mākou e like me kēia:
Ma ka papa o ka pōhaku maʻemaʻe a maloʻo loa, ua hoʻopili ʻia ka consolidant -diluted i naphtha- me kahi palaki, a hiki i ka manawa e māʻona ai ka ʻāpana i koho ʻia (hana ʻia ke kiʻi i nā ʻāpana e hiki ai ke kaohi pono i kāna consolidation); a laila kau ʻia nā pale pulupulu i wahī ʻia a ʻūlū ʻia i loko o ka consolidant ma luna, a ma hope loa ua uhi ʻia kēia mau mea me kahi ʻeke mānoanoa i hoʻopaʻa ʻia e pale aku ai i ka hoʻoliʻiliʻi ikaika o ka hoʻoheheʻe.
I kēlā me kēia lā, ua hoʻopili ʻia nā mea hoʻohui ʻē aʻe i nā compresses i kahi e loaʻa ai ka penetration a me ka consolidation, a hiki i ka mānoanoa o kēlā me kēia ʻāpana a ʻae ʻia e hoʻomaloʻo i kāna mau mahu.
I ka pau ʻana o ka hoʻolaʻa hoʻohui ʻia ʻana o ke akua wahine, mālama ʻia ka mālama ʻana i hoʻokahi a ʻelua paha manawa i ka pule, e lawe ana i kahi hoʻomaʻemaʻe nui wale me ka mea holoi holoi a me nā palaki lauoho maikaʻi. Eia naʻe, ʻaʻole lawa kēia no ka pale ʻana o ka pōhaku ma hope o kona hoʻohui ʻia ʻana, ʻoiai, ʻoiai uhi ʻia e kahi kaupaku a me nā pale, ua waiho ʻia nā huna paʻa o ka lewa i ka mea me ka makaʻu o ka hōʻino ʻana iā ia. ʻoiai kēia mau mea a me nā ʻenekini, me ka hou o ke kaiapuni, e hoʻohuli i ka pōhaku. No laila, ke hoʻolālā nei i ke kūkulu ʻana i ka hale hōʻikeʻike pūnaewele, ua manaʻo ʻia e waiho ʻia i loko o kahi lumi a no laila, i ka manawa like e pale ʻia ai mai nā ʻākena o nā kūlohelohe maoli, hiki ke mahalo ʻia a kokoke mai nā mea āpau. kona nui.
ʻO ka hāpai ʻana o ka pōhaku mai kāna pūnaewele kumu i noʻonoʻo i nā mālama āpau: pili ia i kahi hana holoʻokoʻa o ka pale ʻana, ka ʻūlū ʻana, ka neʻe ʻana o ka pōhaku a me kāna kūkulu me nā kaula, ma o ka "boom" (mea hoʻoili) i neʻe i ka pōhaku i kahi kalaka kūikawā e huakaʻi ai i ka hale hōʻikeʻike, a ma laila e hāpai hou ai i kēia manawa ma waena o ʻelua "hulu" e hoʻokomo iā ia ma o kahi wehe i waiho maopopo ʻia i kekahi o nā paia o ka hale hōʻikeʻike.
He mea pono ke hoʻopau ʻana i kēia ʻatikala ma ka ʻōlelo ʻana, ʻoiai ke akua wahine ʻo Coyolxauhqui e noho ana ma situ, ua loaʻa iā ia ka mahalo a me ka hoʻohanohano o nā poʻe a pau i laki e hoʻokokoke iā ia, aia nō kekahi i kekahi lā i loaʻa ka kikoʻī nani o ke kau ʻana ma kona wāwae ʻākau a pua rose nani, ka hoʻohanohano lahilahi a ke akua wahine e ʻike ai. ʻOiai i kēia manawa, i loko o ka hale hōʻikeʻike, hoʻomau ia i ka mālama mālama a me ka mahalo a me ke aloha o ka poʻe e noʻonoʻo nei me nā maka i komo, e hoʻi ana i kekahi o nā kaʻao kūpilikiʻi loa a nā akua mua Hispanic e hōʻike mai ai iā mākou.
Puna: Mekiko i ka Manawa Helu 2 ʻAukake-Kepakemapa 1994
