ʻO nā awāwa a me ko lākou mōʻaukala

Pin
Send
Share
Send

Mai ka makahiki 1601 a ka makahiki 1767, ua komo nā mikionali Iesū i ka Sierra Tarahumara e hoʻolaha ana i ka hapa nui o nā hui ʻōiwi i noho iā ia: Chínipas, Guazapares, Temoris, Pimas, Guarojíos, Tepehuanes, Tubares, Jovas a ʻo ia hoʻi ʻo Tarahumaras a Rarámuri paha.

Mai ka makahiki 1601 a ka makahiki 1767, ua komo nā mikionali Iesū i ka Sierra Tarahumara e hoʻolaha ana i ka hapa nui o nā hui ʻōiwi i noho iā ia: Chínipas, Guazapares, Temoris, Pimas, Guarojíos, Tepehuanes, Tubares, Jovas a ʻo ia hoʻi ʻo Tarahumaras a Rarámuri paha.

Malia paha ʻo ka poʻe ʻEulopa mua i hōʻea i Copper Canyon a i ʻole Sierra Tarahumara nā lālā o ka huakaʻi alakaʻi ʻia e Francisco de Ibarra iā Paquimé i ka makahiki 1565, i ka wā i hoʻomaka ai lākou e hoʻi i Sinaloa, hele ma waena o ke kūlanakauhale o Madera e kū nei. Eia nō naʻe, ʻo ka komo mua Sepania, kahi i hōʻike ʻia i kākau ʻia, ʻo ia ka 1589, i ka wā i hōʻea ai ʻo Gaspar Osorio a me kona mau hoa i Chínipas, mai Culiacán.

ʻO ka nūhou e pili ana i ke ola o nā uaua kālā i hoʻokipa i nā kolone ma waena o 1590 a me 1591, ua komo kahi hui i Guazapares; I ka makahiki 1601 ua hoʻonohonoho ʻo Kāpena Diego Martínez de Hurdaide i kahi komo hou i Chínipas, me ka Jesuit ʻo Pedro Méndez, ka mikionali mua i hoʻokumu i ka launa me ka Rarámuri.

ʻO ka Catalan Juan de Font, mikionali o nā Inde Tepehuanes mai ka ʻākau o Durango, ʻo ia ka Jesuit i komo mua i Sierra Tarahumara mai kona pali hikina a hoʻokumu i ka pilina me Tarahumara ma kahi o 1604, i ke komo ʻana i ke awāwa ʻo San Pablo. I kēia māhele ua hoʻokumu ʻo ia i ke kaiāulu o San Ignacio a ma kahi o 1608 ko San Pablo (i kēia lā ʻo Balleza) i loaʻa ka mahele o ka mikiona i 1640. I ka hope, ua hui ʻo Tarahumaras a me Tepehuanes, ʻoiai ka palena ʻāina ma waena o nā panalāʻau o nā hui lāhui ʻelua.

Ua komo ʻo Father Font i loko o Tarahumara ma hope o ka wāwae o ke kuahiwi i ke awāwa ʻo Papigochi, akā ua make ʻia i Nowemapa 1616 me ʻehiku mau mikionali ʻē aʻe, i ka wā kipi kipi o ka Tepehuanes. No nā hana kahu hānai, ua hoʻokaʻawale ʻia ka sierra e ka Jesuits i ʻekolu mau kahua nui a ua hoʻokumu ʻia kēlā me kēia i kahi hale huli: ʻo La Tarahumara Baja a ʻo Antigua paha; ʻo Tarahumara Alta a i ʻole Nueva a ʻo Chínipas i hele mai e hoʻohui i nā mikionali o Sinaloa a me Sonora.

ʻO 1618 ka wā i hōʻea ai ka makuakāne Irish ʻo Michael Wadding i ka moku mai Conicari ma Sinaloa. I ka makahiki 1620, ua hōʻea ka Makua ʻItalia ʻo Pier Gian Castani, he mikionali no San José del Toro, Sinaloa a ua loaʻa kahi ʻano maikaʻi loa i waena o nā Chínipas Indians. I kona hoʻi ʻana i 1622 ua kipa ʻo ia i ka Guazapares a me nā Temoris Indians a hana i nā bapetizo mua i waena o lākou. Ma 1626, ua hoʻokele ʻo Father Giulio Pasquale e hoʻokumu i ka nuʻukia a Santa Inés de Chínipas, me ka hui pū me nā kaiāulu o Santa Teresa de Guazapares a me Nuestra Señora de Varohíos, ka mea mua ma waena o nā Guazapares Indians a me ka lua ma waena o nā Varohíos.

Ma kahi o 1632 kahi kipi nui o Guazapares a me Varohíos Indians i hū i Nuestra Señora de Varohíos, kahi i make ai ka Makua Giulio Pasquale a me ka mikionali Pukiki ʻo Manuel Martins. I ka makahiki 1643 ua hoʻāʻo ka poʻe Jesuits e hoʻi i ka moku Chínipas, akā ʻaʻole i ʻae nā Varohíos iā ia; No laila, a ʻoi aku ma mua o 40 mau makahiki, ua keʻakeʻa ʻia ka komo ʻana o ka mikionali i loko o Sierra Tarahumara ma ka ʻaoʻao o ka mokuʻāina ʻo Sinaloa.

ʻO Tarahumara Lalo a me luna Ma 1639, ua hoʻokumu nā Makua ʻo Jerónimo de Figueroa lāua ʻo José Pascual i ka Misiona o ka Lower Tarahumara, kahi i hoʻomaka ai i ka hoʻonui ʻana o nā mikionali ma ka moku ʻo Tarahumara. Ua hoʻomaka kēia papahana nui mai ka nuʻukia a San Gerónimo de Huejotitán, kokoke i ke kaona ʻo Balleza, a ua hoʻokumu ʻia mai ka makahiki 1633.

ʻO ka hoʻonui ʻia ʻana o kēia hana ʻeuanelio i mālama ʻia e ka hāhai ʻana i nā awāwa ma lalo o ka Sierra ma kona pali hikina. I Kepakemapa 1673, ua hoʻomaka nā mikionali ʻO José Tardá lāua ʻo Tomás de Guadalajara i ka hana mikionali ma ka wahi a lāua i kapa aku ai ʻo Tarahumara Alta, a ma kahi o hoʻokahi haneli mau makahiki, ua hoʻokō ʻia ka hapa nui o nā mikiona koʻikoʻi nui o ke kūlanakauhale. Kūlana mauna.

Ke hoʻokumu hou ʻana o ka nuʻukia Chínipas ʻO ka hōʻea ʻana mai o nā mikionali hou i Sinaloa i ka makahiki 1676 ua hāʻawi ʻia ka ikaika i nā Jesuits e hoʻāʻo e loaʻa hou iā Chínipas, no laila i ka waena o ia makahiki nō ua hoʻokumu hou ka Makua ʻo Fernando Pécoro lāua ʻo Nicolás Prado i ka nuʻukia a Santa. ʻO Agnes. Ua hoʻokumu ʻia ka hanana i kahi wā ulu a hoʻokumu ʻia nā mikiona ʻē aʻe. Ma ka ʻākau ua mākaʻikaʻi lākou i Moris a me Batopilillas, a ua launa pū lākou me nā Pima Indians. Ua neʻe lākou i ka hikina o Chínipas, a hiki i Cuiteco a me Cerocahui.

I ka makahiki 1680 hiki mai ka mikionali ʻo Juan María de Salvatierra, nona ka hana i piha i nā makahiki he ʻumi o ka mōʻaukala kūloko. Ua hoʻomau ka hana mikionali i ka ʻākau a ma 1690 ua kūkulu ʻia nā mikionali a El Espíritu Santo de Moris a me San José de Batopilillas.

Nā kipi ʻōiwi ʻO ka hoʻokau ʻia ʻana o ka moʻomeheu Komohana i nā hui ʻōiwi o ka sierra, he pane ia i ka neʻe ʻana o ke kūʻē ʻana i kū i loko o nā kenekulia ʻumikūmāwalu a me kumamāwalu, uhi ʻaneʻane ka sierra holoʻokoʻa a kāpae i ka holomua ʻana o ka mikionali ma nā wahi like ʻole no nā wā lōʻihi. ʻO nā kipi koʻikoʻi nui: i 1616 a me 1622, i ka Tepehuanes a me Tarahumaras; nā guazapares a me nā Varohíos ma 1632 ma ka moku Chínipas; ma waena o 1648 a me 1653 ke Tarahumara; i 1689, ma ka palena me Sonora, ka Janos, Sumas a me Jocome; i 1690-91 aia kahi ala nui o ka Tarahumara, i hana hou ʻia mai 1696 a 1698; i ka makahiki 1703 ka haunaele ma Batopilillas a me Guazapares; i ka makahiki 1723 ka cocoyome ma ka hema; ma ka ʻaoʻao ʻē aʻe, ua hoʻouka kaua nā Apach i ka sierra ma loko o ka hapa lua o ka kenekulia 18. ʻO ka hope loa, me ka liʻiliʻi o ka ikaika, aia kekahi mau ala ʻana i loko o ka kenekulia 19.

ʻO ka hoʻonui ʻana i ka maina ʻO ka loaʻa ʻana o nā kumuwaiwai o ke kuahiwi i hoʻoholo nui ʻia no ka naʻi Sepania o Tarahumara. I ke kāhea o nā metala makamae i hele mai nā kolone i hoʻokumu i nā poʻe he nui e noho mau nei. I ka makahiki 1684 ua ʻike ʻia ka mineral Coyachi; Cusihuiriachi i ka makahiki 1688; ʻO Urique, ma lalo o ke awāwa, i ka makahiki 1689; Batopilas i ka makahiki 1707, a ma lalo hoʻi o kekahi awāwa ʻē aʻe; Guaynopa i ka 1728; Uruachi i ka makahiki 1736; Norotal lāua ʻo Almoloya (Chínipas), i ka makahiki 1737; i 1745 San Juan Nepomuceno; Maguarichi i ka makahiki 1748; i ka makahiki 1749 Yori Carichí; i ka 1750 Topago ma Chínipas; i ka makahiki 1760, ma Chínipas hoʻi, ʻo San Agustín; i 1771 San Joaquín de los Arrieros (i Morelos); i 1772 nā mines o Dolores (kokoke i Madera); Candameña (Ocampo) lāua ʻo Huruapa (Guazapares); Ocampo i ka makahiki 1821; ʻo ka Pilar de Moris i ka makahiki 1823; Morelos i ka makahiki 1825; i 1835 Guadalupe y Calvo, a me nā mea ʻē aʻe he nui.

ʻO ke kenekulia 19 a me ka Revolution Ma kahi o 1824 ua hoʻokumu ʻia ka mokuʻāina ʻo Chihuahua, kahi ʻāina i komo i nā hakakā a me nā pilikia o ko mākou ʻāina i loko o ka 19 kenekulia, no laila i ka makahiki 1833 ka hoʻokaʻawale ʻia o nā mikionali ma muli o ka lilo ʻana o nā ʻāina kaiāulu o lāhui ʻōiwi a me ia puʻuwai. ʻO ka hakakā ma waena o nā Liberals a me Conservatives, ka mea i hoʻokaʻawale iā Mekiko i mau makahiki, ua waiho i kona māka ma nā kuahiwi e like me ka nui o nā paio i ukali ʻia, ma ka ʻāpana Guerrero. ʻO ke kaua kūʻē iā ʻAmelika Hui Pū ʻIa i koi aku i ke kiaʻāina o ka mokuʻāina e puʻuhonua ma Guadalupe, a me Calvo. Ua hōʻea pū ka hana Farani i ka ʻāina. I loko o kēia wā ua loaʻa i ke aupuni mokuʻāina ka puʻuhonua ma nā kuahiwi.

ʻO ke koho hou ʻia ʻana o Benito Juárez, i ka makahiki 1871 ke kumu o ka ulu ʻana o ka pūʻali koa o Porfirio Díaz nāna, me ke kākoʻo nui mai nā poʻe o nā kuahiwi, i alakaʻi iā ia mai Sinaloa i 1872 a hōʻea i Guadalupe a me Calvo e hoʻomau ai i Parral. I ka 1876, i ka wā o ke kipi e lawe iā ia i ka mana, loaʻa iā Díaz ke aloha a me ka laulima ʻana o nā Serranos.

I ka 1891, i waena o ke au o Porfirian, kū mai ka haunaele ʻo Tomochi, kahi kipi i hoʻopau ʻia me ka luku ʻia o ke kaona. I loko o kēia manawa ua hoʻolaha ke aupuni i ke komo ʻana o kapikala haole, ʻo ka hapa nui i nā wahi mining a me nā ululāʻau; a ke hoʻokumu ʻia o ka hoʻoilina ʻāina ma Chihuahua i hoʻokumu ʻia i mau ʻāina nui a hiki i nā kuahiwi. ʻO nā makahiki mua o ke kenekulia 20 i ʻike maka i ke komo ʻana o ke alahao a hōʻea i nā kaona ʻo Creel a me Madera.

I ke kipi 1910, ʻo Tarahumara ka hiʻohiʻona a komo pū i nā hanana e hoʻololi i ko mākou ʻāina: ʻo Francisco Villa lāua ʻo Venustiano Carranza ma nā kuahiwi, e hele ana i kēlā ʻaoʻao.

Pin
Send
Share
Send

Video: PBS Hawaii - Na Mele: Natalie Ai Kamauu and Family (Mei 2024).